I. 1 Mojżeszowa (Rodzaju) 35:18
„A gdy uchodziła z niej dusza, bo umierała, nazwała go: Ben-Oni, lecz ojciec nazwał go Beniamin.”
KWESTIA: Na podstawie tego wersetu argumentuje się, że w chwili śmierci dusza trafia na swoje miejsce przeznaczenia. Skoro, jak mówi powyższy tekst dusza uchodziła, to musiała ona uchodzić na jakiejś miejsce. To miejsce przeznaczenia w wielu religiach określa się mianem nieba bądź piekła.
OBJAŚNIENIE:
1. Mówienie, że dusza umierającej osoby odchodzi (opuszcza ją) nie oznacza, iż jest lub nie jest ona nieśmiertelna i że udaje się ona w jakieś konkretne miejsce.
2. W mowie potocznej wyrażania typu „X stracił wzrok w prawym oku” lub „ X stracił słuch w wyniku wypadku” uważane są za całkowicie naturalne. Użycie tych sformułowań nie zakłada, że wzrok został przeniesiony w inne miejsce, a słuch znalazł sobie nowe miejsce pobytu. Podobnie zwrot „uchodziła z niej dusza” nie oznacza, że udała się ona do nieba, piekła czy gdzieś jeszcze indziej. Wyrażanie jest synonimem stwierdzenia „uszło z niej życie”.
3. Hebrajskie słowo „nephesh” przetłumaczone w tym wersecie jako „dusza” w wielu innych miejscach oddano jako „życie”, np.:
a) „I rzekł Pan do Mojżesza w ziemi Midianitów: Idź, wróć do Egiptu, bo zmarli wszyscy mężowie, którzy czyhali na twoje życie.” (2Mojż. 4:19)
b) „Jeżeli zaś poniesie dalszą szkodę, to wtedy da życie za życie.” (2Mojż. 21:23)
c) „Jeżeli jednak nałożono na niego okup, to da jako okup za swoje życie tyle, ile na niego nałożą.” (2Mojż. 21:30)
II. 1 Samuela 28
Wróżka z En-Dor
KWESTIA: Powyższa relacja biblijna wykorzystywana jest na poparcie poglądu, że żyjący ludzie mogą komunikować się z duszami (duchami) „zmarłych”.
OBJAŚNIENIE:
1. To sprawozdanie biblijne nie dostarcza żadnych dowodów na temat „wędrówki do nieba” czy „nieśmiertelności duszy”.
a) Samuel (jako prawy człowiek) „wyszedł” z ziemi a nie zstąpił z nieba (wers 13),
b) Czarownica widziała starca, a nie nieuchwytną duszę (wers 14),
c) Samuel rzekł „Czemu mnie niepokoisz…?” Wskazuje to, że nie doznawał on „rozkoszy” nieba ale raczej snu śmierci. (porównaj Joba 3:17; Kazn. 9:5,10; Jana 11:11,24,25,44).
2. Niektórzy sugerują, że cała ta historia z Samuelem tak naprawdę jest zwykłą mistyfikacją. Na poparcie tej tezy wysuwa się argumenty:
a) Król niczego nie widział.
b) Czarownica powiedziała, że zobaczyła starca otulonego w płaszcz (wers 14). Jest to dość niejednoznaczny opis. Czy Samuel był wówczas jedynym starym człowiekiem noszącym płaszcz?
c) Samuel został pochowany w Ramie – nie w En-Dor. (1 Sam. 25:1)
Ta argumentacja, jakkolwiek wydawałaby się przekonywująca, nie może być zaakceptowana ponieważ nie wyjaśnia ona trafności przepowiedni wypowiedzianych przez Samuela (wers 19).
3. Bardziej wiarygodnym wyjaśnieniem wydarzeń opisanych w tym rozdziale wydaje się być poniższe tłumaczenie:
a) Bóg wzbudził na chwilę Samuela aby potraktować głupca stosownie do jego głupoty.
Bóg ukarał Saula śmiercią: „Tak zginął Saul z powodu swojej niewierności, jakiej dopuścił się wobec Pana, wbrew słowu Pana, którego nie przestrzegał; zapytywał również o wyrocznię wieszczkę, a nie pytał o wyrocznię Pana; On więc pozbawił go życia, władzę królewską zaś przeniósł na Dawida, syna Isajego.” (1Kron. 10:13-14)
b) Tłumaczy to dokładną przepowiednię zawartą w wersach 15-19, jak również zaskoczenie czarownicy („krzyknęła wielkim głosem”, wers 12), kiedy nagle ujrzała Samuela.
4. Należałoby jeszcze rozważyć dwa zarzuty wysuwane w kierunku tego objaśnienia:
a) Czy Bóg wskrzesiłby w takich okolicznościach Samuela po tym jak poinstruował Izraela: „Nie będziecie się zwracać do wywoływaczy duchów ani do wróżbitów. Nie wypytujcie ich, bo staniecie się przez nich nieczystymi; Ja, Pan, jestem Bogiem waszym.” (3Mojż. 19:31). Bóg mógłby posłużyć się czarownicą podobnie jak uczynił to z kłamliwym prorokiem z Betel. (1Król. 13). Uczynienie tego nie oznacza wcale aprobaty dla działalności czarownicy, podobnie jak w przypadku aluzji Jezusa do Belzebuba (Mt 12,27) czy też do wiary faryzeuszy w Ewangelii Łukasza 16,19-31.
b) Samuel został pochowany w Ramie, nie w En-Dor gdzie miało miejsce zmartwychwstanie. Odpowiedź na ten zarzut jest wyjątkowo łatwa ponieważ dla Boga przywrócenia Samuela do życia w En-dor jest tak samo proste jak np. przeniesienie Filipa z Gazy (drogi Jerozolima-Gaza) do Azotu (Dz. Ap. 8:39-40).
III. 1 Królewska 17:21
„Potem wyciągnął się trzy razy nad dzieckiem i zawołał do Pana tak: Panie, Boże mój, przywróć, proszę, życie (duszę – BT) temu dziecku.”
KWESTIA: Niektórzy uciekają się do powyższego wersetu aby wskazać na słuszność doktryny o nieśmiertelności duszy. Argumentują oni, że kiedy dusza dziecka opuściła je, to jako nieśmiertelna jednostka udała się do nieba.
OBJAŚNIENIE:
5. Ten fragment Pisma ani nie stwierdza ani nie sugeruje, iż opisana dusza jest nieśmiertelna lub, że dostała się do nieba. Są to tylko przypuszczenia, dla których cytowany ustęp Słowa Bożego nie daje żadnego poparcia.
6. Rodzajnik osobowy „temu” opisuje martwe ciało. Jeżeli rzeczywiste dziecko było nieśmiertelną duszą zamieszkującą śmiertelne, ziemskie ciało, to rodzajnik powinien odnosić się do tej duszy a nie (jak ma to miejsce) do ciała.
7. To co opuściło ciało nie było rzeczywistym dzieckiem, jak również to co wróciło do ciała nie było dzieckiem. Dziecko było martwe. Zmarło kiedy straciło życie, ożyło kiedy życie zostało przywrócone. Hebrajskie słowo ”nephesh” tłumaczone jako „dusza” oddane jest w wielu innych miejscach jako „życie”. Np.:
a) „I rzekł Pan do Mojżesza w ziemi Midianitów: Idź, wróć do Egiptu, bo zmarli wszyscy mężowie, którzy czyhali na twoje życie.” (2Mojż. 4:19)
b) „Jeżeli zaś poniesie dalszą szkodę, to wtedy da życie za życie.” (2Mojż. 21:23)
c) „Jeżeli jednak nałożono na niego okup, to da jako okup za swoje życie tyle, ile na niego nałożą.” (2Mojż. 21:30)
d) Zobacz też:
1Mojż. 9:4 „Lecz nie będziecie jedli mięsa z duszą jego, to jest z krwią jego.”
5Mojż. 12:23 „Wystrzegaj się tylko, aby nie spożywać krwi, gdyż krew to dusza, a nie będziesz spożywał duszy wraz z mięsem.”
3Mojż. 17:11 „Gdyż życie ciała jest we krwi, a Ja dałem wam ją do użytku na ołtarzu, abyście dokonywali nią przebłagania za dusze wasze, gdyż to krew dokonuje przebłagania za życie.”
8. Jeśli, jak to niektórzy argumentują, dusza dziecka dostała się natychmiast do chwalebnej radości niebios to czy nie byłoby lepiej dla proroka pozostawić ją w pełnym szczęśliwości niebie niż sprowadzać ją do pełnego trosk życia na ziemi. Być może później spotkał by ją ogień piekielny?
IV. Kaznodziei Salomona 12:7
„Wróci się proch do ziemi, tak jak nim był, duch zaś wróci do Boga, który go dał.”
KWESTIA: Werset ten jest przytaczany jako dowód, iż nieśmiertelny duch (lub dusza) opuszcza w chwili śmierci ciało i powraca do Boga.
OBJAŚNIENIE:
1. Ten fragment Pisma nie dokonuje żadnego rozróżnienia pomiędzy „dobrymi” a „złymi” duchami.
2. Jeżeli duch ma wrócić do Boga to musi on od Boga przyjść. Nie mniej jednak nikt nie zasugeruje, że istniał jako świadoma jednostka przed swoim ziemskim bytowaniem. Dlatego też nie ma żadnych przesłanek aby spodziewać się świadomej egzystencji wraz z ustaniem życia.
3. Wyraz „duch” (hebr. „ruach”) jest tym samym słowem jakie znajdujemy w Kazn. 3:19 (hebr. „ruach” przetłumaczono na „dech”). Czy ktoś argumentowałby, iż zwierzęta są lub posiadają nieśmiertelne „duchy – dusze”?
4. Autor Kaznodziei wyraźnie naucza o śmiertelnej naturze człowieka:
a) „Wiedzą bowiem żywi, że muszą umrzeć, lecz umarli nic nie wiedzą i już nie ma dla nich żadnej zapłaty, gdyż ich imię idzie w zapomnienie. Zarówno ich miłość, jak ich nienawiść, a także ich gorliwość dawno minęły; i nigdy już nie mają udziału w niczym z tego, co się dzieje pod słońcem…. Na co natknie się twoja ręka, abyś to zrobił, to zrób według swojej możności, bo w krainie umarłych, do której idziesz, nie ma ani działania, ani zamysłów, ani poznania, ani mądrości.” (Kazn. 9:5,6,10)
b) „Bo los synów ludzkich jest taki, jak los zwierząt, jednaki jest los obojga. Jak one umierają, tak umierają tamci; i wszyscy mają to samo tchnienie. Człowiek nie ma żadnej przewagi nad zwierzęciem. Bo wszystko jest marnością. Wszystko idzie na jedno miejsce; wszystko powstało z prochu i wszystko znowu w proch się obraca.” (Kazn. 3: 19, 20)
V. Mateusza 10:28
„I nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, ale duszy zabić nie mogą; bójcie się raczej tego, który może i duszę i ciało zniszczyć w piekle.”
KWESTIA: Werset ten jest cytowane przez wiele wyznań jako fundamentalny dowód tego, iż człowiek jest niepodlegającą zniszczeniu duszą, „uwięzioną” w ziemskim ciele.
OBJAŚNIENIE:
1. Stwierdzenie „bójcie się raczej tego, który może i duszę i ciało zniszczyć w piekle” udowadnia nam, że dusza może zostać zniszczona, a więc nie jest nieśmiertelna.
Czasami argumentuje się, że słowo „zniszczyć” oznacza „dręczyć” lub „poddać cierpieniom” a nie unicestwić. W rzeczywistości greckie „apollu” przetłumaczone tutaj zniszczyć” tak naprawdę znaczy „zniszczyć całkowicie”.
2. Ponieważ zarówno dusza jak i ciało mogą być unicestwione w piekle („Gehennie” tj. wysypisku śmieci znajdującym się poza murami Jerozolimy) wskazuje to na fakt, iż dusza może być poddana destrukcji tak samo jak ciało – jedno jak i drugie może być zniszczone w tym samym miejscu.
3. Co znaczy „ale duszy zabić nie mogą”? Po prostu „Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało (tylko na krótki czas), ale nie są w stanie zniszczyć was całkowicie i ostatecznie.” Dla wierzącego jego życie jest „ukryte wraz z Chrystusem w Bogu” (Kol. 3:3) i chociaż ludzie mogą zabić ciało, w czasie zmartwychwstania ciało zostanie ponownie ożywione.
Umarliście bowiem, a życie wasze jest ukryte wraz z Chrystusem w Bogu; Gdy się Chrystus, który jest życiem naszym, okaże, wtedy się i wy okażecie razem z nim w chwale. (Kol. 3:3,4)
4. Greckie słowo „psyche” tłumaczone w tym miejscu jako „dusza” oznacza „życie”. W Mat. 16:25 „psyche” oddano jako „życie”: „Bo kto by chciał życie swoje zachować, utraci je, a kto by utracił życie swoje dla mnie, odnajdzie je.”
Oczywiście jeśli umieścilibyśmy tutaj słowa „dusza nieśmiertelna” zamiast słowa „życie” to otrzymane stwierdzenie byłoby absurdem.
Podobieństwo kontekstu w Mat. 10:28 sugeruje, iż wyraz „życie” jest właściwy znaczeniowo dla użytego słowa „dusza”.
VI. Łukasza 16:19-31
Bogacz i Łazarz
KWESTIA: Jest to jeden z koronnych fragmentów Pisma Świętego cytowany przez wiele grup religijnych na poparcie doktryny, zgodnie z którą dusza zmarłego jest albo skazana na wieczne męki w piekle lub będzie doznawała nieopisanej radości przebywając w niebie.
OBJAŚNIENIE:
1. Godnym uwagi jest fakt, iż ten ustęp Pisma Świętego nic nie wspomina ani o niebie ani o duszach.
2. Ponieważ fragment ten jest zwykle cytowany jako dosłowny opis rzeczywistych wydarzeń (a nie jako przypowieść) pomocnym jest wykazanie, iż nawet zwolennicy nieśmiertelności duszy nie mogą traktować tego fragmentu Ewangelii jako dosłownego sprawozdania ponieważ:
a) Pan Jezus mówi tutaj o ciałach nie o duszach. Wymienione są oczy, łono (werset 23) koniec palca, język (werset 24).
b) O duszach zwykło się mówić, iż są niematerialne (materialne ciało zostało w grobie), jak więc Łazarz (jeśli rzeczywiście był duszą) mógł być niesiony przez aniołów? (werset 22)
c) Omawiany tekst sprawozdaje, iż pomiędzy Abrahamem a bogaczem znajdowała się wielka przepaść, a jednak mogli się widzieć i ze sobą rozmawiać. Czy tą wielką przepaść należy odczytywać dosłownie?
d) Czy niebo rzeczywiście jest miejscem, w którym może być prowadzona rozmowa pomiędzy zażywającymi radości nieba a cierpiącymi piekielne męki?
e) Jak Łazarz mógł w sposób literalny udać się na łono Abrahama? Abraham (tak jak obecnie) pozbawiony świadomości leżał w grobie nie otrzymawszy jeszcze swej nagrody: „Przez wiarę usłuchał Abraham, gdy został powołany, aby pójść na miejsce, które miał wziąć w dziedzictwo, i wyszedł, nie wiedząc, dokąd idzie. Wszyscy oni poumierali w wierze, nie otrzymawszy tego, co głosiły obietnice, lecz ujrzeli i powitali je z dala; wyznali też, że są gośćmi i pielgrzymami na ziemi. A wszyscy ci, choć dla swej wiary zdobyli chlubne świadectwo, nie otrzymali tego, co głosiła obietnica, ponieważ Bóg przewidział ze względu na nas coś lepszego, mianowicie, aby oni nie osiągnęli celu bez nas.” (Hebr. 11:8,13,39-40)
3. Czasami utrzymuje się, iż przypowieści są prostymi historiami. Następnie argumentuje się, że powinny one być tak właśnie czytane (tj. literalnie). Dlatego też Łazarz jak i bogacz musieli być historycznymi postaciami a wydarzenia przebiegały tak jak to zostało napisane. Taki pogląd nie znajduje jednak oparcia w słowach Mistrza dotyczących przypowieści:
a) „I odpowiedział im: Powierzono wam tajemnicę Królestwa Bożego; tym zaś, którzy są zewnątrz, wszystko podaje się w podobieństwach, aby patrząc, widzieli, a nie ujrzeli; i słuchając słyszeli, a nie rozumieli, żeby się czasem nie nawrócili i nie dostąpili odpuszczenia.” (Marka 4:11-12)
b) „A bez podobieństwa nie mówił do nich. Na osobności zaś wykładał uczniom swoim wszystko.” (Marka 4:34)
4. Często kładziony jest nacisk na słowa „był pewien człowiek bogaty” aby podkreślić historyczny charakter użytego języka. Ale w Łuk. 16:1 przypowieść o niewiernym słudze rozpoczyna się bardzo podobnie. Czy ta przypowieść ma być odczytana dosłownie? (Podobnym językiem posłużono się w innych przypowieściach – zob. Łuk. 12:16)
5. Niektórzy przyjmują odwołanie się Pana Jezusa do fałszywej idei życia po śmierci cechującej Faryzeuszy (na faryzejski charakter narracji wskazuje bogacz „modlący się” do „ojca” Abrahama – por. spotkanie Jezusa z Faryzeuszami i Uczonymi w Piśmie z Jana 8:31-59), jako podstawę swego nauczania. Ale należy tu zauważyć, że prawdziwość lub fałszywość historii opisanej w przypowieści „jest niematerialna”. Jezus czyni odwołanie do Belzebuba, „pana powietrza”, ale to wcale nie oznacza, że w niego wierzy (Mat. 12:27)
6. Dalsza argumentacja aby odczytywać ten fragment Biblii jako parabolę jest oparta na fakcie, iż Jezus Chrystus nie nazwał tej relacji przypowieścią. Zarzut ten nie ma jednak zbyt mocnego uzasadnienia, gdyż tylko przy 11 z pośród 26 zanotowanych w Ewangelii Łukasza przypowieści wyraźnie zaznaczono, że jest to właśnie przypowieść..
7. Niektóre religie (takie jak Kościół Chrystusa) wyznają pogląd, że niewierzący po śmierci idą do piekła (jednej z części Hadesu) podczas gdy bałwochwalcy wrzucani są prosto do jeziora ognistego. Należy tu wskazać, iż taki pogląd umiejscawia Abrahama w jeziorze ognia a nie w Hadesie ponieważ jak sprawozdaje Pismo Święte Abraham „został przyłączony do przodków swoich” (1Mojż. 25:8) a jego przodkowie byli bałwochwalcami (Joz. 24:2)
8. Aby podeprzeć swą interpretację 16 rozdziału Ewangelii Łukasza np. Kościół Chrystusa wygłasza twierdzenie, że ciała nie idą do Hadesu. Takie założenie jest fałszywe. W Dz. Ap. 2:27,31 autor cytuje Psalm 16:10, w którym hebrajskim słowem dla wyrazu „piekło” jest słowo „ sheol”. Hebrajski paralelizm w wersecie 10 (gdzie autor wyraża tą sama myśl używając nieco innych słów) wskazuje, że zwrot „nie zostawisz mojej duszy w otchłani (piekle)” jest ekwiwalentem dla „nie dopuścisz by twój pobożny oglądał grób”. Wyraźnie więc widać, iż wyrażenie „mojej duszy” jest synonimem dla „twój pobożny”. Tak więc miejscem przeznaczenia ciał jest Hades.
9. Chociaż kwestią do rozstrzygnięcia podczas rozważania tego fragmentu Pisma jest to czy popiera ona doktrynę o nieśmiertelności duszy oraz czy wskazuje ona na to, iż niebo jest miejscem przeznaczenia sprawiedliwych, pożytecznym wydaje się być wyjaśnienie znaczenia tego fragmentu Słowa Bożego. Poniżej przedstawiono najbardziej prawdopodobne znaczenie tekstu:
Wersety 14,15 – Faryzeusze naśmiewają się z Pana Jezusa po tym jak obnażył ich pogoń za materializmem. Faryzeusze byli postrzegani jako asceci ze względu na ich zewnętrzną formę zachowań (zob. Mat. 9:14; Mat. 23:23; Łuk. 18:12) ale Mesjasz wskazał na ich wewnętrzne pożądliwości.
Werset 16 – Faryzeusze prowadzili z Saduceuszami zaciętą dyskusje na temat ustnej jak i pisemnej tradycji. Doprowadziła ona do wykluczenia właścicieli gospod, grzeszników, oraz ludzi pokroju Łazarza z udziału w pokarmie duchowym, który powinien być dostarczany przez arcykapłanów. Zabrali oni klucz poznania (Łuk. 11:52,46). Jednak z przyjściem Jana, Królestwo było głoszone do wszystkich ludzi i każdy starał się do niego wejść (Łuk. 7:29-30). Nawet Faryzeusze i Saduceusze pragnący bez wątpienia znaleźć się w Bożym Królestwie wyszli by słuchać Jana, który wskazał na nich jako na „pokolenie żmij” i wezwał ich aby „wydali owoc godny upamiętania.” (Mat. 3:2,7-10).
Werset 17 – Aby jednak nie nauczano, iż Boże wymagania wobec ludzi „osłabły”, wraz z nauką o Królestwie i o tych, którzy do niego wchodzą, Jezus powiedział swym słuchaczom, iż „łatwiej jest niebu i ziemi przeminąć, niż przepaść jednej kresce z zakonu.”
Werset 18 – Jezus cytuje stanowisko zakonu wobec cudzołóstwa potępiając w ten sposób rozwiązłe życie Saduceuszy.
Werset 19 – „który się przyodziewał” użyte sformułowanie wskazuje na zwyczajowy sposób ubierania się.
· Purpura jest kolorem wskazującym w Biblii na: strój kapłański (2Mojż. 39:2,24,29); szaty królewskie (Sędz. 8:26; Est. 8:15); jest też synonimem bogactwa w Obj. 18:16.
· Kosztowne tkaniny – purpura i bisior były szeroko stosowane przy wykonywaniu szat kapłańskich (efod, płaszcz, zawój – 2Mojż. 39). Bisior jest użyty jako symbol bogactwa w Obj. 18:16.
Tylko jedna klasa ludzi w Izraelu zwyczajowo ubierała się w purpurę i bisior i chodziła tak w przepychu każdego dnia – arcykapłani Saduceuszy. Najbardziej prawdopodobnym wydaje się więc, iż opisanym w przypowieści bogaczem jest Kajfasz, który z wiadomych powodów występuje tu „incognito”.
Niektóre z interpretacji sugerują, że bogacz reprezentuje tutaj Faryzeuszy, ale ci nie chodzili tak ubrani każdego dnia. Generalnie prowadzili surowy tryb życia i pościli dwa razy w tygodniu (Łuk. 18:12).
W czasach Jezusa Saduceusze posiadali znaczącą polityczną władzę związaną z ich bogactwem, urzędem oraz koneksjami. Nie byli zbyt popularni wśród ludu ze względu na ich chciwość. Szczególną nienawiścią darzono rodzinę Annasza. To Saduceusze poumieszczali stragany w świątyni w Jerozolimie, w których mnożyli swoje bogactwo wymieniając walutę oraz sprzedając zwierzęta na ofiarę (Jana 2:13-16; Mat. 21:12,13).
Werset 20 – Łazarz jest jedyną postacią w przypowieści Mesjasza nazwaną po imieniu, zapewne znaną otaczającemu audytorium. Tę historię Jezus zapewne wypowiedział po otrzymaniu wiadomości o śmierci swego przyjaciela, Łazarza. Przypowieść została wygłoszona w Perei na wschód od Jordanu przy Betabarze (gdzie dotarła do Jezusa wiadomość, Jana 11:6 por. Jana 10:40; 1:28). Był to niecały dzień drogi z Betabaru do Betani.
Werset 21 – Łazarz był typowym reprezentantem narodu żydowskiego tamtych dni. Byli oni pozbawieni nawet najbardziej skąpych okruchów chleba życia ze stołu bogaczy. (tj. klasy Arcykapłanów, a w szczególności Kajfasza).
Klasa Łazarza była podobnie jak poganie psami mającymi nadzieję najeść się okruchami spadającymi ze stołów ich Pana.
Wersety 22-31 – Łazarz umiera, a niedługo potem przedwczesna śmierć spotyka Kajfasza. Spotykają się w Hadesie lecz ich sytuacja diametralnie się odwraca. Kajfasz prosi Abrahama (do którego bogacz rości sobie „prawo” ze względu na pochodzenie, Mat. 3:9) by ostrzegł jego pięciu braci. (Tymi braćmi są szwagrowie Kajfasza, saducejskiego arcykapłana. Kajfasz był zięciem Annasza, który ze względu na swą postawę wobec Rzymian został przez nich usunięty ze swego stanowiska.) Prośba zostaje odrzucona ze względu na ich nieposłuszeństwo Mojżeszowi oraz Prorokom (okazane np. w postawie wobec cudzołóstwa oraz zmartwychwstania, Łuk. 16:18; 20:27-38) jak również ewentualnie wskrzeszonej osobie. Zmartwychwstanie Łazarza rozwścieczyło później Faryzeuszy, arcykapłanów i Kajfasza, którzy obawiali się utraty swej władzy. (Jana 11:47-57)
10. Przypowieść ta potępia Kajfasza przełożonego Pasterzy Izraela za jego samolubną nieodpowiedzialność wyrażoną w zaniedbywaniu zarówno duchowych jak i materialnych potrzeb narodu żydowskiego. Łazarz reprezentuje tę zapomnianą klasę ludzi. Przypowieść jest także oskarżeniem skierowanym pod adresem Saduceuszy (którzy zaprzeczali zmartwychwstaniu ciał i zamierzali odrzucić fakt cudownego wskrzeszenia Łazarza) za ich niewiarę w Mojżesza i proroków. Przypowieść jest przedstawiona przy użyciu terminów charakteryzujących powszechne wierzenia Faryzeuszy na temat stanu po śmierci.
VII. Dzieje Apostolskie 7:59
„I kamienowali Szczepana, który się modlił tymi słowy: Panie Jezu, przyjmij ducha mego.”
KWESTIA: Cytowany fragment Słowa Bożego częstokroć rozumiany jest, iż Szczepan spodziewał się natychmiastowego otrzymania od Jezusa Chrystusa swej „nieśmiertelnej, niebiańskiej duszy”.
OBJAŚNIENIE:
1. Jeśli prawdziwym Szczepanem był duch, kim był „ten” z wersu 60 który skonał. Zaimki osobowe związane są z ciałem, a nie czymś w jego wnętrzu. Użycie tego zaimka jest fatalne przy założeniu, iż rzeczywisty Szczepan był nieśmiertelną jednostką uwięzioną w ciele.
2. „Sen” jest biblijnym wyrażeniem opisującym naszą nieświadomość w czasie śmierci, sugerującym przebudzenie w Dniu Zmartwychwstania. Solidną podstawę dla tej nauki znajdujemy w Ewangelii Jana 11: w szczególności wersy 11, 14, 24, 25, a także w:
a) „A wielu z tych, którzy śpią w prochu ziemi, obudzą się, jedni do żywota wiecznego, a drudzy na hańbę i wieczne potępienie.” (Dan. 12:2)
b) „Potem ukazał się więcej niż pięciuset braciom naraz, z których większość dotychczas żyje, niektórzy zaś zasnęli; Zatem i ci, którzy zasnęli w Chrystusie, poginęli.” (1Kor. 15:6,18)
Fakt, że Szczepan „zasnął” wskazuje, iż nie otrzymał on nagrody w sposób natychmiastowy.
c) „A nie chcemy, bracia, abyście byli w niepewności co do tych, którzy zasnęli, abyście się nie smucili, jak drudzy, którzy nie mają nadziei. Albowiem jak wierzymy, że Jezus umarł i zmartwychwstał, tak też wierzymy, że Bóg przez Jezusa przywiedzie z nim tych, którzy zasnęli. A to wam mówimy na podstawie Słowa Pana, że my, którzy pozostaniemy przy życiu aż do przyjścia Pana, nie wyprzedzimy tych, którzy zasnęli. Gdyż sam Pan na dany rozkaz, na głos archanioła i trąby Bożej zstąpi z nieba; wtedy najpierw powstaną ci, którzy umarli w Chrystusie.” (1Tes. 4:13-16)
3. Można pokusić się o wyjaśnienie tego co Szczepan miał na myśli wyrażając słowa: „Panie Jezu przyjmij ducha mego” biorąc pod uwagę następujące nauki Pisma Świętego:
a) Czas kiedy sprawiedliwi (a więc i Szczepan) otrzymają swoją nagrodę, np. „Albowiem jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy zostaną ożywieni. A każdy w swoim porządku: jako pierwszy Chrystus, potem ci, którzy są Chrystusowi w czasie jego przyjścia.” (1Kor. 15:22-23)
b) słowo „duch” nie jest jakąś nieśmiertelną częścią człowieka, ale otrzymaną od Boga siłą życiową:
„Gdyby wziął z powrotem do siebie swojego ducha i ściągnął w siebie swoje tchnienie, to by od razu zginęło wszelkie ciało i człowiek wróciłby do prochu.” (Joba 34:14-15)
„I wyginęło wszelkie ciało poruszające się na ziemi: ptactwo, bydło i dzikie zwierzęta, i wszelkie płazy, pełzające po ziemi, i wszyscy ludzie. Wszystko, co miało w nozdrzach tchnienie życia, wszystko, co było na suchym lądzie, pomarło.” (1Mojż. 7:21-22)
c) Tak więc Szczepan posiadał ufność, że jak Bóg posłał Swego Ducha i wzbudził Jezusa, podobnie on zostanie wskrzeszony z martwych. W stanie śmierci życie Szczepana „zostało ukryte w Chrystusie” i kiedy Mesjasz ukaże się po raz wtóry, wtedy i Szczepan ukaże się razem z nim w chwale (Kol. 3:3,4).
4. Zbawiciel wypowiedział na krzyżu podobne słowa: „Ojcze, w ręce Twoje polecam ducha mego” (Łuk. 23:46). Ale Jezus po tym jak skonał wstąpił do piekieł, nie do nieba (Dz. Ap. 2:27; apostoł Jan wskazuje na słowa Mesjasza: „Rzekł jej Jezus: Nie dotykaj mnie, bo jeszcze nie wstąpiłem do Ojca” – Jana 20:17).
Greckie słowo „Hades” tłumaczone na „piekło (otchłań)” w Dziejach Apostolskich 2:27 („Bo nie zostawisz duszy mojej w otchłani (piekle) I nie dopuścisz, by święty twój oglądał skażenie.”) oznacza po prostu „grób”. Można to wykazać na podstawie innych wersetów Pisma, które mówią, iż po śmierci Jezus miał spocząć w grobie. (Mat. 12:40; Dz. Ap. 10:38-40, 1 Kor.15:4-5).
VIII. 1 Tesaloniczan 5:23
„…a cały duch wasz i dusza, i ciało niech będą zachowane bez nagany na przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa.”
KWESTIA: Na podstawie powyższego wersetu wnioskuje się, że człowiek posiada zarówno duszę jak i ducha.
OBJAŚNIENIE:
1. Słowo „duch” („pneuma”) oraz „dusza” („psyche”) mają w Piśmie Świętym różnorodne znaczenia. Jednakże nigdy nie odnoszą się one do jakiejś świadomej, nieśmiertelnej jednostki egzystującej w człowieku.
2. Najbardziej trafnym wydaje się być założenie, iż przez słowo „duch” rozumie się tutaj „umysł”, a „dusza” oznacza natomiast „życie”. Wyrażenie „duch i dusza i ciało” jest synonimem całej osoby.
a) Duch, dusza i ciało są synonimem osoby jako całości ponieważ poprzedzające słowa: „A sam Bóg pokoju niech was w zupełności poświęci” wskazuje na paralelizm między tymi dwiema wypowiedziami.
b) Wyraz „duch” został użyty w innych miejscach przez Pawła jako synonim słowa „umysł”. Na przykład:
· „Lecz ja, choć nieobecny ciałem, ale obecny duchem…” (1Kor. 5:3)
· „…że stoicie w jednym duchu, jednomyślnie walcząc społem za wiarę ewangelii.” (Fil. 1:27)
· zobacz także 1 Kor. 7:34; 2 Kor. 7:1.
c) Wyraz „dusza” natomiast został gdzie indziej użyty przez Apostoła Pawła dla oznaczenia słowa „życie”. Na przykład:
· „Żywiliśmy dla was taką życzliwość, iż gotowi byliśmy nie tylko użyczyć wam ewangelii Bożej, ale i dusze swoje oddać, ponieważ was umiłowaliśmy” (1Tes. 2:8).
· „Ja zaś wzywam Boga na świadka, na duszę moją…” (2Kor. 1:23).
3. Zwłoki są ciałem bez duszy. Idiota „jest” ciałem posiadającym duszę (życie), ale nie całkiem właściwie funkcjonującego ducha (umysł). Tak więc osoba posiadająca i ducha i duszę i ciało to „kompletna” jednostka ludzka, o którą Paweł modlił się „aby została zachowana bez nagany na przyjście naszego Pana Jezusa Chrystusa.”
4. Jeśli ciało ulega zniszczeniu wtedy automatycznie ustają życie i funkcje umysłu. Podczas śmierci ustaje nasza egzystencja.
a) „Wiedzą bowiem żywi, że muszą umrzeć, lecz umarli nic nie wiedzą i już nie ma dla nich żadnej zapłaty, gdyż ich imię idzie w zapomnienie. Zarówno ich miłość, jak ich nienawiść, a także ich gorliwość dawno minęły; i nigdy już nie mają udziału w niczym z tego, co się dzieje pod słońcem.” (Kazn. 9:5-6)
b) „Gdy opuszcza go duch, wraca do prochu swego,; w tymże dniu giną wszystkie zamysły jego.” (Psalm 146:4)
IX. Hebrajczyków 12:22-23
„Lecz wy podeszliście do góry Syjon i do miasta Boga żywego… i do duchów ludzi sprawiedliwych, którzy osiągnęli doskonałość.”
KWESTIA: Niektórzy argumentują, że wyrażenie „do duchów ludzi sprawiedliwych” odnosi się do nieśmiertelnych duchów (dusz) zmarłych.
OBJAŚNIENIE:
1. Ten sam autor listu do Hebrajczyków wyraźnie stwierdza, iż wielki obłok świadków wyszczególniony w rozdziale 11 „choć dla swej wiary zdobyli chlubne świadectwo, nie otrzymali tego, co głosiła obietnica, ponieważ Bóg przewidział ze względu na nas coś lepszego, mianowicie, aby oni nie osiągnęli celu bez nas.” (Hebr. 11:39-40) W rozdziale 12 Apostoł Paweł mówiąc o ludziach ”którzy osiągnęli sprawiedliwość”, choć opisuje przyszłe wydarzenia, używa czasu przeszłego. Taki sposób ekspresji jest dla Pisma Świętego dość powszechny o czym wyraźnie stwierdza Rzym. 4:16-17.
2. Kiedy duchy „sprawiedliwych” osiągną doskonałość? Aż nie nastąpi zmartwychwstanie i sąd, po którym wierni zostaną obdarzeni życiem wiecznym (2Kor. 5:10 por. Fil. 3:9-12 – „Nie jakobym już to osiągnął albo już był doskonały.”). Osoba zostaje usprawiedliwiona (staje się sprawiedliwą) poprzez przyjęcie ewangelii zbawienia podczas swego chrztu (Rzym. 6:3-4 por. wersety 17-18; 4:24). Zakon Mojżeszowy nie mógł uczynić składających ofiary doskonałymi (Hebr. 10:1) lecz Chrystus „jedną ofiarą uczynił na zawsze doskonałymi , którzy są uświęceni.” (Hebr. 10:14). Duch lub życie prawdziwego chrześcijanina nie stanie się doskonałe dopóki nie „wytrwa on do końca”, nie pokona świata (Mat. 24:13; Obj. 2:26-27), nie mnie jednak Bóg może mówić o wierzących podchodzących do duchów ludzi, „którzy osiągnęli doskonałość” ponieważ znane są Mu wszystkie jego dzieła „od wieków” (Dz. 15:18). W rzeczywistości duchy nie osiągną doskonałości aż nie otrzymają nieśmiertelności, co nastąpi przy powtórnym przyjściu Zbawiciela.
3. Trudne jest dokładne zdefiniowanie znaczenia słowa „duch” użytego w tym wersecie. „Życie” wydaje się być tutaj najwłaściwsze. W Hebr. 12:9 Paweł stwierdza: „Czy niedaleko więcej winniśmy poddać się Ojcu duchów, aby żyć?” Ten werset wydaje się czynić aluzję do tekstu zapisanego w 4Mojż. 16:22 oraz 27:16. Intencją zawartych tu myśli jest wskazanie, iż Bóg jest dawcą wszelkiego życia, dlatego też musimy okazać mu jak największy szacunek również wtedy kiedy nas strofuje i karze. Życie danego człowieka wyraża się w „jakości” jego życia (tzn. w jego charakterze), stąd też zwrot „duchów ludzi, którzy osiągnęli doskonałość” odnosi się do sposobu (rodzaju) życia osób, które stały się doskonałe.
X. 1 Piotra 3:19
„W nim też poszedł i zwiastował duchom będącym w więzieniu.„
KWESTIA: Ten fragment Pisma cytowany jest często na poparcie nauki o świadomej egzystencji zmarłych jako „pozbawione ciała duchy”. Przyjmuje się, że Jezus po swojej śmierci głosił ewangelię duchom „będącym w więzieniu”.
OBJAŚNIENIE:
1. Jak może „duch” wrócić do Boga, który go dał (Kazn. 12:7) i równocześnie być uwięzionym w Hadesie?
2. Słowo „duchy” użyte w Piśmie Świętym nigdy nie odnosi się do pozbawionych ciał osób.
Łukasza 24:37,39 może być cytowane tutaj jako wyjątek ponieważ greckie „pneuma” oznacza w tym fragmencie biblii ducha. Jednakże kontekst tych wersetów nie daje żadnych dowodów na ich istnienie. Uczniowie błędnie sądzili, że ujrzeli ducha podczas gdy w rzeczywistości zobaczyli zmartwychwstałego Pana.
Nawet aniołowie, o których mówi Pismo, iż są „duchami” (Hebr. 1:7) posiadają ciała. Lot zwraca się do nich jako do mężów (1Mojż 19:2 zobacz też 32:24). Podobnie Apostoł Jan nawołuje wierzących aby „badali duchy” (1Jana 4:1) ale w tym samym wersecie identyfikuje je z fałszywymi prorokami.
3. Zwrot „duchy będące w więzieniu” jest wyrażeniem odnoszącym się do osób zniewolonych przez grzech i śmierć. Takie skojarzenie „uwiezienia” odnajdujemy w następujących fragmentach Słowa Bożego:
a) „Ja Pan powołałem cię…abyś otworzył ślepym oczy, wyprowadził więźniów z zamknięcia, z więzienia tych, którzy siedzą w ciemności.” (Izaj. 42:6,7)
b) „Duch Wszechmocnego Pana nade mną, gdyż namaścił mnie, aby zwiastował ubogim dobrą nowinę, posłał mnie, abym opatrzył tych, których serca są skruszone, abym ogłosił jeńcom wyzwolenie, a ślepym przejrzenie.” (Izaj. 61:1)
c) Zobacz także Efez. 2:1-2 gdzie Paweł mówi o Efezjanach zanim stali się wierzącymi: „I wy umarliście przez upadki i grzechy wasze, w których niegdyś chodziliście według modły tego świata, naśladując władcę, który rządzi w powietrzu, ducha, który teraz działa w synach opornych.”
4. Interpretacja Mormonów i Ewangelików dotycząca tego wersetu okazuje się być fałszywą ponieważ nauczają oni o możliwości reakcji umarłych na skierowane do nich wezwanie. Pismo w tym wypadku nie pozostawia wątpliwości :
a) „…postanowione jest ludziom raz umrzeć, a potem sąd.” (Hebr. 9:27)
b) „…nie oczekują Twojej wierności ci, którzy zstępują do grobu.” (Izaj. 38:18)
c) „…lecz umarli nic nie wiedzą” (Kazn. 9:5)
Umarli o których mowa w 1 Piotra 4:6 byli żywi, kiedy nauczał ich Noe, a oczywiście nieżywi w czasie gdy o nich pisał Piotr
5. Mormoni z „duchów będących w więzieniu” wyciągają zbyt daleko idące wnioski. Praktykują oni pełnomocnictwo chrztu tylko w odniesieniu do krewnych, którzy umarli w nieświadomości ewangelicznego przesłania. Jednakże „duchy będące w więzieniu” nie były nieświadome lecz nieposłuszne i przez to potępione przez Noego (1Piot. 3:19-20 por. 2Piot. 2:5; Hebr. 11:7). Dlaczego głoszenie ewangelii miałaby się ograniczać jedynie do tych, którzy byli nieposłuszni w czasach Noego (których nauczał Noe) i tym samym odbywać się kosztem wszystkich nieświadomych Bożego planu zbawienia, którzy zmarli przed jak i po czasach Noego?
6. Cytowany fragment Pisma nie twierdzi, iż Pan Jezus osobiście głosił duchom będącym w więzieniu, ale raczej że „w nim też poszedł i zwiastował duchom będącym w więzieniu.” Był to „Duch Chrystusowy” działający w Noem, który głosił duchom w więzieniu (żywym ludziom zniewolonym przez grzech i śmierć) wiele lat przed narodzeniem Mesjasza w czasach Króla Heroda (Mat. 2:1). Dzięki Duchowi Świętemu prorocy (2Piot. 1:21) byli zdolni wypowiadać słowa tak jak gdyby byli samym Chrystusem. Rozważmy poniższe wypowiedzi:
a) „Bo nie zostawisz duszy mojej w otchłani, nie dopuścisz, by twój pobożny oglądał grób.” (Psalm 16:10 porównaj Dz. Ap. 2:26-27).
b) „Oto ja i dzieci, które mi dał Pan.” (Izaj. 8:18 porównaj Hebr. 2:13)
c) „Aleś ciało dla mnie przysposobił.” (Hebr. 10:5 porównaj Psalm 40:7)
Literalnie nie było jeszcze Mesjasza gdy słowa te były spisywane. Duch Chrystusa działający w prorokach umożliwił im świadczenie o „cierpieniach mających przyjść na Chrystusa, ale też mającym potem nastać uwielbieniu.” (1Piot. 1:11). Noe „zwiastun sprawiedliwości” (2Piotra 2:5) „Przez wiarę zbudował, ostrzeżony cudownie o tym, czego jeszcze nie można było widzieć, pełen bojaźni, arkę dla ocalenia rodziny swojej, przez nią wydał wyrok na świat i odziedziczył usprawiedliwienie, które jest z wiary.” (Hebr. 11:7)
7. Piotr pod wpływem natchnienia rysuje symbol, mówi on „Ona jest obrazem chrztu, który teraz i was zbawia…” (1Piotra 3:21). Cały rodzaj ludzki tworzy społeczność więźniów skazanych na śmierć w wyniku grzechu. Nawet podczas oczekiwania na nieubłagany, sprawiedliwy wyrok wszyscy ludzie są „przez całe życie w niewoli” (Hebr. 2:15). Ucieczką z tego więzienia jest chrzest w Jezusie Chrystusie, anty-typie arki.
„Bo wszyscy, którzy zostaliście w Chrystusie ochrzczeni, przyoblekliście się w Chrystusa.” (Gal. 3:27)
XI. Objawienie Jana 6:9
„A gdy zdjął piątą pieczęć, widziałem poniżej ołtarza dusze zabitych dla Słowa Bożego i dla świadectwa, które złożyli.”
KWESTIA: Ten ustęp Pisma Świętego jest cytowany na poparcie nauki, iż dusze zmarłych (wierzących) idą do nieba.
OBJAŚNIENIE:
1. Zasadniczo naucza się, iż dusze które idą do nieba zaznają radości niebiańskiej podczas gdy Obj. 6:10 stwierdza, że te dusze „wołały wielkim głosem”.
2. Zamiast popierać doktrynę o nieśmiertelności duszy kontekst tego fragmentu Pisma wręcz sprzeciwia się takiemu poglądowi. W wersecie 11 czytamy, iż te dusze otrzymały białe szaty. Czy nieśmiertelna dusza może się przyodziać?
3. Dusze w tym wersecie znajdują się pod ołtarzem. Czy rzeczywiście spód ołtarza ma być miejscem przeznaczenia nieśmiertelnych duchów?
4. Słowo Boże wyraźnie stwierdza, iż „życie ciała jest we krwi” (3Mojż. 17:11). Używając personifikacji mówi się, iż krew zamordowanej osoby „woła” czy „przemawia”, np.:
a) „Głos krwi brata twego woła do mnie z ziemi.” (1Mojż. 4:10)
b) „I do pośrednika nowego przymierza, Jezusa, i do krwi, którą się kropi, a która przemawia lepiej niż krew Abla.” (Hebr. 12:24)
Księga Objawienia zawiera ponad 500 odniesień do Starego Testamentu, a w omawianym wersecie znajdujemy aluzje do krwi ofiar całopalnych, która była wylewana u podstawy ołtarza całopaleń (3Mojż. 4:7). Dlatego też rozpatrywany fragment Pisma Świętego odnosi się do męczenników, którzy złożyli swe życie na świadectwo swej wiary.
Paweł czyni podobną aluzję: „Albowiem już niedługo zostanę złożony w ofierze, a czas rozstania mego z życiem nadszedł.” (2Tym. 4:6)