Czy Duch Święty jest osobą?

W niniejszym opracowaniu nie podjęto próby wyjaśnienia wszystkich przekręconych przez trynitarzy wersetów mających rzekomo dowodzić, że Duch Boga jest trzecią osobą bóstwa tzw. trójcy. Dokonanie tego dałoby w rezultacie wiele powtarzających się wniosków. Zamiast tego zrobiono listę dowodów podważających punkt widzenia trynitarzy.
Duch Święty jest mocą Bożą (Łk.1;35). Wynika stąd, że wszystko, co czyni Duch Święty jest w rzeczywistości działaniem samego Boga.

Przykłady:
„Pocieszyciel, Duch Święty … nauczy was wszystkiego” (J.14;26) – znaczy po prostu: Bóg nauczy was wszystkiego – uczyni to swoją mocą. Podobnie – chociaż Pismo nie może literalnie mówić, napisano: „Mówi bowiem Pismo do faraona” (Rz.9;17). Bóg powiedział to, a prowadzeni mocą Jego Ducha biblijni pisarze wiarygodnie zapisali. Jest to przykład tożsamości zwrotów „Bóg mówi” i „Pismo mówi”. W podobnym sensie Duch Święty „mówi”, „świadczy” i jest „Pocieszycielem”, w rzeczywistości jednak mówi, świadczy, pociesza Bóg.

Oto lista cytatów, które rzekomo świadczą o osobowości Ducha Świętego:

„Lecz Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w imieniu moim, nauczy was wszystkiego i przypomni wam wszystko, co wam powiedziałem” (J.14;26)

„Gdy przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca wychodzi, złoży świadectwo o mnie” (J.15;26)

„Lecz gdy przyjdzie On, Duch Prawdy, wprowadzi was we wszelką prawdę, bo nie sam od siebie mówić będzie, lecz cokolwiek usłyszy, mówić będzie, i to, co ma przyjść, wam oznajmi. On mnie uwielbi, gdyż z mego weźmie i wam oznajmi” (J.16;13-14)

„I rzekł Piotr: Ananiaszu, czym to omotał szatan serce twoje, że okłamałeś Ducha Świętego i zachowałeś dla siebie część pieniędzy za rolę?” (Dz.5;3)
„A Piotr do niej: Dlaczego zmówiliście się, by kusić Ducha Pańskiego?” (Dz.5;9)

„A my jesteśmy świadkami tych rzeczy, a także Duch Święty, którego Bóg dał tym, którzy mu są posłuszni” (Dz.5;32)

„Którzy przybywszy tam, modlili się za nimi, aby otrzymali Ducha Świętego. Na nikogo bowiem z nich nie był jeszcze zstąpił, bo byli tylko ochrzczeni w imię Pana Jezusa” (Dz.8;15-16)

„A gdy Piotr zastanawiał się jeszcze nad widzeniem, rzekł mu Duch: Oto szukają cię trzej mężowie” (Dz.10;19)

„A gdy oni odprawiali służbę Pańska i pościli, rzekł Duch Święty: Odłączcie mi Barnabę i Saula do tego dzieła, do którego ich powołałem” (Dz.13;2)

„Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my, by nie nakładać na was żadnego innego ciężaru oprócz następujących rzeczy niezbędnych” (Dz.15;28)

„I przeszli przez frygijską i galacką krainę, ponieważ Duch Święty przeszkodził w głoszeniu Słowa Bożego w Azji” (Dz.16;6)

„Wszystko to zaś sprawia jeden i ten sam Duch, rozdzielając każdemu poszczególnie, jak chce” (1Kor.12;11)

„Dlatego, jak mówi Duch Święty: Dziś, jeśli głos jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych” (Hbr.3;7)

Problem:
Na podstawie tych i innych podobnych tekstów trynitarze dowodzą, że Duch Święty jest trzecią osobą bóstwa, tzw. trójcy.

Wyjaśnienie:
1. Porównanie poniższych tekstów jasno dowodzi, że Duch Święty jest mocą Boga.
a) „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię … a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód” (Rdz.1;1-2). Rozważmy inne teksty odwołujące się do Bożego dzieła stworzenia:
– „Ja uczyniłem ziemię, człowieka i zwierzęta, które są na powierzchni ziemi, swoją wielką siłą (mocą) …” (Jer.27;5),
– „Ten, który stworzył ziemię swoją mocą …” (Jer.51;15 por.Jer.10;12),
– „Słowem (przez Słowo) Pana uczynione zostały niebiosa, a tchnieniem (hebr. ruach – duch) ust jego całe wojsko ich” (Ps.33;6) – ten tekst traci swój sens, gdy Duch Święty jest potężną i wszechmocną osobą bóstwa, a nie mocą Jahwe.
b) „Jest bowiem rzeczą niemożliwą, żeby tych – którzy raz zostali oświeceni i zakosztowali daru niebiańskiego, i stali się uczestnikami Ducha Świętego, i zakosztowali Słowa Bożego, że jest dobre oraz, cudownych mocy wieku przyszłego…” (Hbr.6;4-5). W tym tekście Duch Święty jest identyfikowany jako „cudowna moc wieku przyszłego” – mającego nadejść Królestwa.
c) „ … Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię …” (Łk.1;35) – paralelna budowa tego zdania wskazuje na to, że Duch Święty jest odpowiednikiem mocy Najwyższego.
d) „I spocznie na nim Duch Pana” (Iz.11;2) – ten tekst jest następująco interpretowany w Nowym Testamencie: „O Jezusie z Nazaretu, jak Bóg namaścił go Duchem Świętym i mocą” (Dz.10;38).
e) „A Bóg i Pana wskrzesił, i nas wskrzesi przez moc swoją” (1Kor.6;14) – apostoł Paweł w liście do Rzymian wyjaśnia, że tą mocą jest Duch Boga: „A jeśli Duch tego, który Jezusa wzbudził z martwych, mieszka w was, tedy Ten, który Jezusa Chrystusa z martwych wzbudził, ożywi i wasze śmiertelne ciała przez Ducha swego” (Rz.8;11).
f) Paralelną budowę maj[1]ą również wiersz 6 i 11 dwunastego rozdziału pierwszego listu do Koryntian: „Wszystko to zaś sprawia jeden i ten sam Duch, rozdzielając każdemu poszczególnie, jak chce” (1Kor.12;11), „I różne są sposoby działania, lecz ten sam Bóg, który sprawia wszystko we wszystkich” (1Kor.12;6). Działanie Boga jest równoznaczne z działaniem jego Ducha-mocy – dlatego Duch nie jest jedną z trzech osób bóstwa, jak to twierdzą trynitarze.
2. To moc Najwyższego „zacieniła” Marię (Łk.1;35), jeśli Duch Święty byłby osobą, to wówczas On – Duch, a nie Ojciec, jest prawdziwym ojcem Jezusa. Biblia nigdzie nie nazywa Ducha Świętego ojcem Chrystusa.
3. Jezus „tchnął” na uczniów i otrzymali Ducha Świętego (J.20;22). Ta wypowiedź ma sens w przypadku, gdy moc Boża została udzielona uczniom, ale traci go, gdy Duch Święty jest rozumiany jako boska osoba trójcy.
4. Podobnie Duch Święty był udzielany przez nałożenie rąk (Dz.8;17-19). Czy mogłoby to być „rozdzielanie” osoby?
5. Duch Święty został udzielony Jezusowi „bez miary” (J.3;34). To określenie jest właściwe dla opisania mocy Ducha Bożego, pozostaje ono zupełnie niezrozumiałe, gdy odniesiemy je do osoby. Inne przykłady:
„… zstąpił Duch Święty na wszystkich słuchających tej mowy” (Dz.10;44),
„… wyleję Ducha mego na wszelkie ciało” (Dz.2;17).
6. Bóg namaścił Jezusa Duchem Świętym (Mt.3;16, Łk.4;18) – obdarzył go swą mocą. Anachronizmem jest wiara w to, że „Bóg – Ojciec” posłał „Boga – Ducha”, by ten namaścił „Boga – Syna” „Bogiem – Duchem”.
7. Spośród 17 listów rozpoczynających się życzeniem łaski i pokoju „od Boga, Ojca naszego, i Pana Jezusa Chrystusa” (np. Rz.1;7), tylko w jednym autor odnosi się do Ducha Świętego, który jest środkiem uświęcenia, a nie źródłem łaski (1P.1;2). Dlaczego więc w inwokacjach do Boga i Chrystusa brakuje wzmianki o Duchu Świętym, skoro jest on osobą bóstwa, jak to utrzymują trynitarze?
8. Boski porządek został przedstawiony w 1Kor.11,3:
„… głową każdego męża jest Chrystus, a głową żony mąż, a głową Chrystusa Bóg” (1Kor.11,3). Dlaczego nie ma tu mowy o Duchu Świętym, skoro jest on rzekomo osobą?
9. Jezus „udzielił przez Ducha Świętego poleceń apostołom” (Dz.1;1-2). Czy należy rozumieć, że jedna osoba bóstwa trójcy jest podporządkowana drugiej?
10. Zostało powiedziane, że Duch Święty (tj. Pocieszyciel) pozostanie z uczniami – „przebywa wśród was i w was będzie” (J.14;16-17). Nie jest to jednak argument świadczący o osobowości Ducha Świętego, ponieważ zarówno Ojciec jak i Syn, w tym kontekście, mieli zamieszkać w uczniach:
„Jeśli kto mnie miłuje, słowa mojego przestrzegać będzie, i Ojciec mój umiłuje go, i do niego przyjdziemy, i u niego zamieszkamy” (J.14;23) – powiedział Jezus. Jasnym jest więc, że to Bóg i Jego Syn „zamieszkują” w uczniach mocą Ducha Świętego. Chrystus oświadczył:
„gdy przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca wychodzi, złoży świadectwo o mnie” (J.15;26).
11. Duch Święty ukazał się jako: gołębica (Mt.3;16), języki ognia (Dz.2;3), towarzyszył mu odgłos wiejącego, gwałtownego wiatru (Dz.2;2). Jeśli Duch Boga jest osobą, to dlaczego jego objawienia są zupełnie niepodobne do objawień Ojca (por. Wj.33;18-23, 34;5-7)?
12. Dlaczego Duch Święty nie został przedstawiony jako zasiadający na tronie Bożym?
„… zbawienie jest u Boga naszego, który siedzi na tronie, i u Baranka” (Ap.7;10 por. Dz.7;55-56) – sprawozdaje Jan. Dlaczego nie ma żadnej wzmianki o Duchu Świętym?
13. „Każdemu, kto powie słowo przeciwko Synowi Człowieczemu, będzie odpuszczone; lecz kto by bluźnił przeciwko Duchowi Świętemu, temu nie będzie odpuszczone” (Łk.12;10) – te słowa mają dowodzić osobowości Ducha Świętego. Ortodoksyjni trynitarze głoszą, że Duch Boga jest osobą równa Ojcu i Synowi. Jednak ich interpretacja tego tekstu stawia Ducha Świętego ponad Ojcem i Synem, ponieważ grzech przeciwko Duchowi jest niewybaczalny.
14. Słowo „duch” (gr. pneuma) ma w języku greckim rodzaj nijaki i samo w sobie nie wskazuje na osobę. Dobrze ilustruje to tekst z Dz.8;16:
„… na nikogo bowiem z nich nie był jeszcze zstąpił [dosłownie: ponieważ „ono” (tj. Duch) nie było jeszcze zstąpiło, por. brytyjski przekład RSV], bo byli tylko ochrzczeni w imię Pana Jezusa” (Dz.8;16 BiZTB).
Zaimek „ono” odnosi się do rzeczownika „Duch”, który jest rodzaju nijakiego. Wiele tłumaczeń używa właśnie tego zaimka („ono”) zamiast „on” [w języku polskim „duch” ma rodzaj męski] np.: New World Translation, Diaglott, Rotherham`s, The Emphasized Bible.
15. Judaizm jest religią, która bardzo wyraźnie podkreśla swój monoteistyczny charakter. Biblia nieustannie przypomina:
„ Ja jestem Jahwe, i nie ma innego. Poza mną nie ma boga” (Iz.45;5).
Pisma Starego Testamentu wielokrotnie wspominają o Duchu Jedynego Boga JAHWE, lecz nigdy nie jest on traktowany jako trzecia osoba bóstwa tzw. trójcy. Duch Boga, podobnie jak człowieka czy zwierząt, jest przejawem Jego działania – to moc, dzięki której osiąga On zamierzone cele. Żydzi nigdy nie wierzyli, że Duch Boga jest niezależną od Jahwe osobą, Nowy Testament nie naucza inaczej. Duch Święty, o którym mówią Ewangelie i listy apostołów, jest Duchem Boga przedstawionym na kartach Pism Starego Testamentu.
16. Słowa tłumaczone jako „duch”, hebrajskie „ruach” i greckie „pneuma” (użyte również jako: życie, umysł, wiatr, oddech), odnoszą się także do ducha człowieka i zwierząt (np. Rdz.7;21-23 Koh.3;19). Konsekwencją wiary w Ducha Bożego – jako osoby, powinna być wiara w osobowość ducha człowieka i zwierząt rozumianego jako niezależna osoba w nich. Jest to sprzeczne z biblijną nauką o naturze ludzi i innych istot.
17. „Duch” człowieka może być wzburzony (Dz.17;16), zaniepokojony (Rdz.41;8) lub szczęśliwy (Łk.10;21). O „duchu” (tzn. umyśle, świadomości wyrażonych w działaniu) mówi się jak o osobie, chociaż w rzeczywistości nią nie jest. To samo można powiedzieć o Duchu Boga.

Duch Boga: definicja

Duch Boży sumuje wszystkie cechy Boga, „tchnienie” i „moc” Stwórcy kreują istniejącą rzeczywistość. „Duch Boga” jest pojęciem bardzo szerokim, to: Jego umysł, usposobienie, jak i moc, za pomocą której realizuje swe myśli i zamierzenia (patrz: Robert Young – Analytical Concordance to Holy Bible). Myśli człowieka (jego duch) wyrażają jego czyny (Mt.12;33-35). Podobnie możemy powiedzieć o Bogu – Duch Boga odzwierciedla Jego „stan umysłu” – to działania podejmowane, by wyrazić myśli i wolę Najwyższego. Termin Duch Święty używany jest niemal wyłącznie w Nowym Testamencie. Jest on równoważny z określeniami: Duch Boży lub Duch Pana (por. Dz.2;4 , Joel 3;1).
Duch Boga w wielu fragmentach Pisma Świętego jest utożsamiany z mocą Boga. Psalmista pisze:
„Słowem Pana uczynione zostały niebiosa, a tchnieniem ust Jego całe wojsko ich” (Ps.33;6). Jeremiasz komentuje to następująco:
„Ten, który stworzył ziemię swoją mocą” (Jer.51;15 por. Jer.27;5). Tak więc Duch Boga jest Jego Słowem, tchnieniem i mocą (por. Łk.1;35, Łk.11;20, Rz.15;13,19, 1Tes.1;5, Łk.24;49, Dz.10;38, 1Kor.2;4).
Duch-moc (w Ewangelii Łukasza Duch Święty jest nazwany palcem Bożym Łk.11;20) jest środkiem, przy którego pomocy Bóg stwarza i utrzymuje wszelki byt:
„Gdyby wziął z powrotem do siebie swojego ducha i ściągnął w siebie swoje tchnienie, to by od razu zginęło wszelkie ciało i człowiek wróciłby do prochu” (Hi.34;14-15),
„Wydajesz tchnienie swoje (ducha), a stworzone bywają i odnawiasz oblicze ziemi” (Ps.104;30). Dlatego Duch Boga jest obecny wszędzie, choć On sam jest w niebie (Mt.6;9). Potwierdzają to słowa Psalmu 139:
„Ty wiesz, kiedy siedzę i kiedy wstaję, rozumiesz myśl moją z daleka … dokąd ujdę przed Duchem twoim? I dokąd przed obliczem twoim ucieknę?” (Ps.139;2,7).
Błędne rozumienie tego zagadnienia nie pozostaje bez znaczenia dla naszego wizerunku Boga. W rzeczywistości jest On aktywną, pełną mocy istotą, doskonale kontrolującą wszystko, co dzieje się na świecie i w kosmosie. Musimy mieć świadomość, że nasze czyny i myśli są całkowicie znane wszechobecnemu swym Duchem Bogu:
„Czy zdoła się kto ukryć w kryjówkach, abym Ja go nie widział? – mówi Pan. Czy to nie Ja wypełniam niebo i ziemię?” (Jer.23;24).
Duch Boga jest dokładnym odbiciem Jego osobowości – z tej przyczyny (i nie tylko) niektórzy twierdza, że Duch Święty to osoba, która jest również Bogiem. Ten rażąco błędny pogląd jest wynikiem przyjęcia przez większość „chrześcijan” doktryny o tzw. trójcy. Doktryna ta jest sama w sobie nielogiczna i niezgodna z nauką Biblii. Podaje ona, że istnieje jedno bóstwo (Bóg?), w skład którego wchodzą trzy osoby boskie (Ojciec, Syn i Duch Święty), każda z nich jest wiecznie istniejącym i wszechmocnym Bogiem. Tak więc de facto istnieje trzech bogów, którzy w jakiś bliżej nieokreślony sposób są jednym Bogiem. Jest to oczywisty paradoks. Brak jakiejkolwiek logiki tego dogmatu jest najczęściej usprawiedliwiany stwierdzeniem, że pozostaje to „tajemnicą wiary”. Jednak zdanie apostoła Pawła jest zgoła odmienne, wielokrotnie wspomina w swoich listach, że nie istnieją takie „tajemnice”, których nie objawiłby wierzącym Bóg.

Pisze on:
„Przez objawienie została mi odsłonięta tajemnica, jak to powyżej krótko opisałem” (Ef.3;3 porównaj także: Rz.11;25, Rz.16;25, 1Kor.15;51, Ef.1;9-10, Ef.6;19, Kol.4;3, Kol.1;26-27).
Jeśli nie potrafimy wyciągnąć logicznych wniosków w oparciu o Biblię, to jej lektura jest bezużyteczna. Apostoł Paweł głosząc Ewangelię odwoływał się do rozumowego jej przyjęcia:
„Na podstawie Pisma wyjaśniał i nauczał: Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać” (Dz.17;2-3 porównaj: Dz.18;19, Dz.18;4-6, Dz.13;43).
Podobnie Piotr zwraca się do wierzących:
„(bądźcie) zawsze gotowi do obrony przed każdym domagającym się od was wytłumaczenia się z nadziei waszej” (1P.3;15),
„Nie piszemy wam bowiem nic innego, jak tylko to, co czytacie i co też rozumiecie, a spodziewam się, że całkowicie zrozumiecie” (2Kor.1;13).
Tak więc wiara pierwszych chrześcijan nie opierała się na przypuszczeniach czy „tajemnicach wiary”, ale na konkretnych biblijnych naukach i żywej nadziei powrotu Chrystusa i ustanowieniu Jego Królestwa na Ziemi.

Zasady personifikacji

Charakterystycznym środkiem przekazu Biblii jest personifikacja, czyli nadanie cech osobowych pojęciom abstrakcyjnym. Mądrość, grzech czy śmierć itp. nie mogą istnieć w oderwaniu od człowieka, dlatego by podkreślić ich znaczenie użyto w Piśmie Świętym personifikacji. Niezrozumienie tego jest przyczyną wielu błędnych interpretacji. Nadanie osobowych cech „Duchowi Boga” czy „duchowi człowieka” (np. duch może być zasmucony, zaniepokojony itp.) nie oznacza, że jest on osobą. Duch Boga czy człowieka (lub innych istot żywych) jest ich życiem („tchnieniem”), usposobieniem, jak i mocą, dzięki której realizują swoje zamierzenia. Dlatego „duch” nie może istnieć poza lub niezależnie od żywej istoty.

Oto przykłady personifikacji występujące Biblii:

Uosobienie mądrości
„Mądrość zbudowała swój dom, postawiła siedem swoich słupów, zabiła swoje bydło, zmieszała wino, zastawiła swój stół, wysłała swoje służebnice …” (Prz.9;2-3).
Mądrość przedstawiono jako kobietę (czytaj kontekst wypowiedzi!).

Uosobienie bogactwa
„Nikt nie może dwom panom służyć, gdyż albo jednego nienawidzić będzie, a drugiego miłować, albo jednego trzymać się będzie, a drugim pogardzi. Nie można Bogu służyć i mamonie” (Mt.6;24).
Bogactwo jest porównane do „pana” (człowieka). Pragnienie bogactwa sprawia, że ludzie stają się jego niewolnikami. Wartość dóbr materialnych jest określona przez człowieka, dlatego nie ma bogactwa tam, gdzie nie ma ludzi

Uosobienie grzechu
„Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, każdy, kto grzeszy jest niewolnikiem grzechu” (J.8;34),
„Żeby jak grzech panował przez śmierć, tak łaska panowała przez usprawiedliwienie” (Rz.5;21),
„Czy nie wiecie, że jeśli się oddajecie jako słudzy w posłuszeństwo, stajecie się sługami tego, komu jesteście posłuszni, czy to grzechu ku śmierci, czy też posłuszeństwa ku sprawiedliwości?” (Rz.6;16).
Podobnie jak w przypadku bogactwa, grzech porównano do pana-władcy – grzesznicy są jego niewolnikami. Grzech nie istnieje poza człowiekiem, jego źródłem jest ludzka, upadła natura. Personifikacją jej jest diabeł.

Uosobienie ducha
„Lecz gdy przyjdzie On, Duch Prawdy, wprowadzi was we wszelką prawdę, bo nie sam od siebie mówić będzie, lecz cokolwiek usłyszy, mówić będzie, i to, co ma przyjść, wam oznajmi” (J.16;13).
Te słowa Chrystusa są zapowiedzią zesłania mocy Ducha Świętego – wypełnienie ich nastąpiło w dniu Pięćdziesiątnicy (Dz.2;3-4). Moc, którą zostali napełnieni uczniowie, miała uzdolnić ich do czynienia niezwykłych dzieł świadczących o prawdziwości nauki, którą głosili.

Uosobienie śmierci
„I widziałem, a oto siwy koń, a temu, który na nim siedział, było na imię Śmierć” (Ap.6;8).

Uosobienie Izraela
„Znowu cię odbuduję i będziesz odbudowana, panno izraelska, znowu przyozdobisz się w swoje bębenki” (Jer.31;4).
Z kontekstu wynika, że prorok nie mówi dosłownie do „panny izraelskiej” jako osoby, lecz do narodu izraelskiego.

Uosobienie wierzących w Chrystusa
„Wy zaś jesteście ciałem Chrystusowym, a z osobna członkami” (1Kor.12;27),
„Albowiem zaręczyłem was z jednym mężem, aby stawić przed Chrystusem dziewicę czystą” (2Kor.11;2).
Inne teksty : Ef.4;13, Ef.4;4, Ef.5;23, Kol.1;18,24, Ap.19;7.
Wszystkie te cytaty odwołują się do społeczności, którą tworzyli prawdziwie wierzący w Chrystusa. Jest ona nazwana: „dziewicą czystą”, „małżonką Chrystusa” oraz „Jego ciałem”.

„Bóg jest Duchem” (J.4;24)

Podsumowując: Duch Boży jest mocą (tchnieniem), za pomocą którego istota, charakter i zamierzenia Boga zostają objawione człowiekowi. W tym sensie „Bóg jest Duchem” (J.4;24), ponieważ Duch odzwierciedla Jego osobowość.
Biblia opisuje Boga w różny sposób:
„Bóg nasz jest ogniem trawiącym” (Hbr.12;29),
„Bóg jest światłością” (1J.1;5),
„Bóg jest miłością” (1J.4;8),
„Bogiem było słowo” (J.1;1) [słowo – greckie „logos” to: plan, cel, myśl, zamierzenie]
Tak więc w biblijnym opisie „Bóg jest …” charakteryzującymi Go cechami. Bezpodstawnym jest np. utrzymywanie, że Bóg jest abstrakcyjną miłością, tylko dlatego, że czytamy: „Bóg jest miłością” (1J.4;8). Podobnie – miłość nie jest Bogiem. Ponieważ Duch jest mocą Boga, Bóg wysyła swego Ducha by osiągnąć zamierzony cel. Jahwe jest również opisany jako tworzący Ducha (Am.4;13 hebr. „ruach” tłumaczone jako „wiatr”).
Twierdzenie , że Bóg jest swoim Duchem w sensie dosłownym jest tautologią i przeczy istnieniu osobowego Boga.
Oto fragmenty Pisma, w których przedstawiono Boga jako kierującego swoim Duchem:
„Gdzież jest Ten, który włożył Ducha swego Świętego do ich serc?” (Iz.63;11),
„Oto sługa mój, którego wybrałem, umiłowany mój, w którym moja dusza ma upodobanie. Złożę na niego Ducha mego, a On obwieści narodom sąd” (Mt.12;18),
„Jeśli więc wy, którzy jesteście źli, umiecie dobre dary dawać dzieciom swoim, o ileż bardziej Ojciec niebieski da Ducha Świętego tym, którzy go proszą” (Łk.11;13),
„Widziałem Ducha, zstępującego z nieba jakby gołębica; i spoczął na nim” (J.1;32),
„I stanie się w ostateczne dni, mówi Pan, że wyleję Ducha mego na wszelkie ciało …” (Dz.2;17).
Sam zwrot „Duch Boga” (Duch – kogo? – Boga) powinien być wystarczającym dowodem na to, że Duch nie jest Bogiem.

Jeśli nie zaznaczono inaczej, wszystkie cytaty pochodzą z:
BiZTB – Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1975.